रावण कन्या सुवर्ण मत्स्या

 *रावण कन्या सुवर्ण मत्स्या*

संकलन - जितेंद्र आत्माराम होले पुणे

* रावणाची कन्या सुवर्ण मत्स्याचा उल्लेख थायलंडच्या रामकियेन रामायण आणि कंबोडियाच्या रामकर रामायणात आहे, तर वाल्मिकी रामायणात त्याचा उल्लेख नाही.  तुलसीदासांचे रामचरित मानस.  रामकियेन आणि रामकर रामायणानुसार रावणाला तीन बायकांपासून सात पुत्र होते.  त्यापैकी पहिल्या पत्नीला मंदोदरी येथील मेघनाद आणि अक्षय कुमार हे दोन मुलगे होते.  दुसरी पत्नी धन्यमालिनीपासून अतिके आणि त्रिशिरा नावाचे दोन पुत्र झाले.  तिसर्‍या पत्नीपासून प्रहस्थ, नरांतक आणि देवांतक हे तीन पुत्र होते.  दोन्ही रामायणात असा उल्लेख आहे की, सात पुत्रांव्यतिरिक्त रावणाला एक मुलगी देखील होती, तिचे नाव सुवर्णमाच्छ किंवा सुवर्णमत्य होते.  सोन्याचा मासा दिसायला सुंदर होता असे म्हणतात.  तिला गोल्ड मरमेड म्हणूनही ओळखले जाते.  दुसर्‍या रामायण 'अमेझिंग रामायण' मध्ये रामजींची पत्नी सीताजी हिचे वर्णनही रावणाची कन्या असे केले आहे.  दशानन रावणाची कन्या सुवर्णमत्य हिचे शरीर सोन्यासारखे चमकले.  म्हणूनच त्याला गोल्डन फिश असेही म्हणतात.  याचा अर्थ सोन्याचा मासा असा होतो.  म्हणूनच थायलंड आणि कंबोडियामध्ये सोनेरी माशांची पूजा नियमांप्रमाणेच केली जाते

 लंकेवरील विजय अभियानादरम्यान समुद्र पार करण्यासाठी रामजींच्या आज्ञेनुसार जेव्हा नल आणि नील समुद्रावर पूल बांधत होते, तेव्हा रावणाने ही योजना अयशस्वी होण्यासाठी आपली कन्या सुवर्णमत्य यांच्याकडे सोपवली होती.  वडिलांची परवानगी मिळाल्यानंतर सोन्याचे मासे वानरसेनेने समुद्रात फेकलेले दगड आणि खडक गायब करू लागले.  रामकियेन आणि रामकर रामायणात लिहिले आहे की वानरसेनेने फेकलेले दगड नाहीसे होऊ लागले तेव्हा हे खडक कुठे जात आहेत हे पाहण्यासाठी हनुमानजी समुद्रात उतरले?  त्यांच्या लक्षात आले की पाण्याखाली लोक कुठेतरी दगड आणि खडक घेऊन जात आहेत.  त्यांनी तिचा पाठलाग केला आणि एक जलपरी तिला या कृतीसाठी निर्देशित करताना दिसली.  कथेत असे म्हटले आहे की सुवर्णमाच्छेने हनुमानजींना पाहताच ते त्यांच्या प्रेमात पडले.  हनुमानजी तिची मन:स्थिती वाढवून तिला समुद्राकडे घेऊन जातात आणि विचारतात तू कोण आहेस देवी?  ती सांगते की मी रावणाची कन्या आहे तेव्हा हनुमानजींनी त्याला समजावले की रावण काय चूक करतोय.  हनुमानजींच्या समजावण्यामुळे  सोन्याचे मासे सर्व खडक परत करतात, त्यानंतर रामसेतूचे बांधकाम पूर्ण होते.  थाई रामायण रामकियेन नुसार, महाबली हनुमानजींच्या आशीर्वादाने, सोन्याच्या माशाला मच्छनु (मछनु) नावाचा मुलगा देखील प्राप्त झाला होता.